Η Ιστορία μας δεν χωρά σε ένα Μουσείο

  • Δημοσιεύτηκε: 07 Μάρτιος 2008

    Η ανέγερση του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης από την αρχή συνδέθηκε με την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Το αίτημα της Ελλάδας για την επιστροφή των γλυπτών της διακόσμου του Παρθενώνα (Ελγίνεια μάρμαρα) που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, από την αρχή βρήκε θετική ανταπόκριση τόσο στη διεθνή, όσο και στην αγγλική κοινή γνώμη. Συνάντησε όμως μέχρι και σήμερα την πάγια αρνητική στάση του Βρετανικού Μουσείου και των Βρετανικών κυβερνήσεων.

    Τα επιχειρήματα στα οποία στηρίζεται η άρνηση των Βρετανών για την επιστροφή των μαρμάρων είναι ότι τα αγόρασαν από τους Τούρκους, ότι τα πήραν για να τα διασώσουν, ότι οι Έλληνες δεν ενδιαφέρονται για τα μνημεία των προγονών τους και τέλος η μολυσμένη ατμόσφαιρα της σύγχρονης Αθήνας. Όλη η επιχειρηματολογία των Βρετανών διακρίνεται από υποκρισία, αλαζονεία, υστεροβουλία και θράσος.

    Με αφορμή την υπόθεση Ζαχόπουλου η εφημερίδα Τimes προσπαθεί να επιχειρηματολογήσει για την μη επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα αναδεικνύοντας την ηθική διαφθορά των ανθρώπων που χειρίζονται την υπόθεση του επαναπατρισμού των μαρμάρων. Ασφαλώς και το ΥΠΠΟ δεν είναι άμοιρο ευθυνών, η ανεξήγητη συμπεριφορά του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου που σχεδόν μονίμως γνωμοδοτεί κατά των μνημείων εκδίδοντας αποφάσεις για ισοπεδώσεις, για καταχώσεις και για ανωδομήσεις υπέρ των αρχαίων, δεν είναι λίγες. Ας μην ξεχνάμε ότι παρά την παγκόσμια κινητοποίηση για την μη κατασκευή του Ολυμπιακού Κωπηλατοδρομίου στο Μαραθώνα λόγω της τεραστίας σημασίας του αρχαιολογικού χώρου ο κ. Βενιζέλος σαν ΥΠΠΟ όχι μόνο αγνόησε, αλλά προχώρησε και στην καταστροφή του χώρου.

    Τίποτα όμως δεν μπορεί να νομιμοποιήσει τις αντιρρήσεις των Βρετανών για την μη επιστροφή των μαρμάρων. Θα μπορούσε και η Ελλάδα να ισχυρισθεί ότι τα γλυπτά του Παρθενώνα κινδυνεύουν στην Βρετανία αφού αυτή είναι στόχος τρομοκρατών και έχει ήδη δεχθεί επιθέσεις στο έδαφος της. Κανείς δεν διασφαλίζει ότι τα μάρμαρα είναι ασφαλή και ότι το Βρετανικό Μουσείο δεν μπορεί μελλοντικά να αποτελέσει στόχο τρομοκρατικών ενεργειών.

    Οι νέοι «Ηρόστρατοι» του Μουσείου Ακροπόλεως

    Δεν θα διαφωνήσω με την άποψη ότι το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης αποτελεί ένα εξαίρετο δείγμα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Διαφωνώ όμως με την θέση όπου κατασκευάστηκε το μουσείο. Να μην ξεχνάμε ότι η ΝΔ ήταν αντίθετη στην κατασκευή του στο χώρο αυτό σαν αντιπολίτευση, μόλις όμως έγινε κυβέρνηση υπαναχώρησε. Προφανώς κάποιοι «μπουκώθηκαν» καλά. Ολόκληρη η περιοχή είναι αρχαιολογικός χώρος με τεράστια ιστορική και καλλιτεχνική αξία. Οποιαδήποτε κατασκευή που δεν ακολουθεί την αρχιτεκτονική της περιοχής διαλύει την αρμονία του χώρου.

    Αφού λοιπόν επελέγη ο συγκεκριμένος χώρος για την ανέγερση του νέου μουσείου γιατί τουλάχιστον δεν έθεσαν ως όρο προς τους αρχιτέκτονες που υπέβαλλαν τα σχέδια τους η μορφή του κτηρίου να ακολουθεί την κλασική αρχιτεκτονική, να έχει δηλαδή το κτήριο την δωρική ή την ιωνική μορφή ή και ένα συνδυασμό αυτών των δύο όπως ο Παρθενώνας, τα μάρμαρα του οποίου φιλοδοξεί να φιλοξενήσει στις προθήκες του; Γιατί έπρεπε δηλαδή το γυάλινο οικοδόμημα της οδού Αρεοπαγίτου να προκαλεί με την αισθητική του παρουσία; Σίγουρα κανείς από το ΥΠΠΟ δεν πρόκειται να μας απαντήσει με λογικά και τεκμηριωμένα αντεπιχειρήματα. Κάνουν ότι θέλουν και δεν δίνουν σε κανένα λογαριασμό.

    Οι ανασκαφές στο οικόπεδο Μακρυγιάννη όταν γινόταν η θεμελίωση του κτηρίου αποκάλυψαν ένα μοναδικό τμήμα της αρχαίας Αθήνας με πυκνή δόμηση, οικίες, λουτρά, εργαστήρια, δρόμους που χρονολογούνται από τα προϊστορικά έως και τα μεσοβυζαντινά χρόνια. Ο ισχυρισμός των υπευθύνων ότι αυτά τα ευρήματα έμειναν ανέπαφα καθώς και για το ότι μπορεί κανείς να τα δει κάτω από τα γυάλινα δάπεδα του μουσείου και τους εξώστες είναι το λιγότερο αστείος, αφού ο φυσικός χώρος έχει αλλοιωθεί από τόνους τσιμέντου που δεν συνάδουν με τα αρχαιολογικά ευρήματα στο φυσικό τους περιβάλλον, άρα η ανάδειξη τους είναι υποβαθμισμένη. Ας μην ξεχνάμε βέβαια και πόσοι αρχαιολογικοί θησαυροί καταστράφηκαν για να γίνει το έργο όπως τα παλαιοχριστιανικά τοιχάρια και δάπεδα που βρέθηκαν πίσω από το νέο μουσείο της Ακρόπολης και καταστράφηκαν με εντολή του Ζαχόπουλου. Για πόσα άλλα κατεστραμμένα δεν θα μάθουμε ποτέ;

    Και δεν είναι μόνο τα αρχαία. Το ΚΑΣ μαζί με το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων αποφάσισαν τον αποχαρακτηρισμό ως διατηρητέων τριών κτηρίων της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, με σκοπό την κατεδάφισή τους, για την καλύτερη ανάδειξη του Μουσείου. Στην πραγματικότητα θέλουν να τα κατεδαφίσουν για να μην εμποδίζουν την θέα από την καφετέρια του νέου μουσείου, θυσία λοιπόν τα νεοκλασικά για το fredo των επισκεπτών από τους σύγχρονους Ηρόστρατους.

    Στους όρους του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, τα νεοκλασικά αυτά κτήρια διατηρούνταν και με αυτό το δεδομένο είχαν εκπονηθεί όλες οι αρχιτεκτονικές μελέτες. Αν κατεδαφιστούν τελικά τα τρία αυτά νεοκλασικά κτήρια που αποτελούν κόσμημα για την Διονυσίου Αρεοπαγίτου, με τα ψηφιδωτά και τα ανάγλυφα τους θα πρόκειται για άλλο ένα έγκλημα εναντίον της αρχιτεκτονικής ιστορίας και συνειδητής υποβάθμισης της αισθητικής της περιοχής.

    Ο Παρθενώνας στην αρχική του μορφή

    Τέλος η θέση του ΥΠΠΟ για τα μάρμαρα του Παρθενώνα εάν αυτά επιστραφούν είναι να τοποθετηθούν στο νέο μουσείο. Είναι όμως αυτή η ενδεδειγμένη λύση; Κατά πόσο μπορεί να αναδειχθεί και να προβληθεί η διάκοσμος του Παρθενώνα μέσα σε ένα μουσείο; Ας έχουμε κατά νου, ότι μιλώντας για τον Παρθενώνα, αναφερόμαστε σε ένα μνημείο μοναδικής μεγαλοπρέπειας και παγκόσμιας αρχιτεκτονικής τελειότητας.

    Από το 1975 ξεκίνησαν οι αναστηλωτικές εργασίες στην Ακρόπολη και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Εργασίες ασφαλώς γίνονται και στον Παρθενώνα που έχουν σωστικό χαρακτήρα με σκοπό να αντιμετωπισθούν τα πολύ σοβαρά προβλήματα του μνημείου. Μήπως θα έπρεπε ο τελικός σκοπός αυτών των εργασιών να είναι να επανέλθουν όλα τα μνημεία της Ακρόπολης στην αρχική τους μορφή; Γιατί δηλαδή τα μάρμαρα του Παρθενώνα δεν μπορούν να επανατοποθετηθούν στην φυσική τους θέση; Που αλλού θα μπορούσαν να αναδειχθούν καλύτερα; Οι Βρετάνοι θα μπορούσαν εξ΄ άλλου να ρωτήσουν γιατί στο δικό σας μουσείο και όχι στο δικό μας, αφού σε καμιά από τις δυο περιπτώσεις δεν τοποθετούνται εκεί που πραγματικά ανήκουν.

    Ο Παρθενώνας αποτελεί το πιο λαμπρό μνημείο της αθηναϊκής πολιτείας, μνημείο μοναδικό και ανεπανάλυπτο που εκφράζει τις πνευματικές και τις ηθικές αξίες των προγόνων μας αλλά και την εθνική μας ταυτότητα και ενότητα. Και μόνο για αυτό το λόγο η αποκατάσταση του στην αρχική του μορφή είναι επιβεβλημένη. Ο Παρθενώνας και όλος ο Ιερός Βράχος της Ακρόπολης που αποτελούσαν το θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας Αθήνας νομίζω αξίζουν μιας τέτοιας μεταχείρισης, γιατί μόνο έτσι αναδεικνύεται και προβάλλεται αποτελεσματικά όλος ο χώρος σαν ενιαίο σύνολο και παράλληλα μπορούν να εκπέμψουν το διαχρονικό μεγαλείο του ανυπέρβλητου ελληνικού πολιτισμού. Ή μήπως κάποιοι δεν το θέλουν αυτό;


    Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 8 (Ιανουάριος 2008) του μηνιαίου περιοδικού Patria.
    Κατηγορία: